Бала асырау ж?йесі ж?не асырау?а беру процесіне шолу

Бала асырау ж

йесі ж?не асырау?а беру процесіне шолу

Виктор Гроза, ?.к., LISW-S Грэйс Броди ат. Ата-ана мен балатану иституты Мандел ?олданбалы ?леуметтік ?ылымдар мектебі Case Western Reserve Университеті Кливленд, OH 44106-7164 victor.groza@case.edu http://msass.case.edu/faculty/vgroza/index.html Эван Дональдсон ат. Бала асырау иститутыны? а?а ?ылыми ?ызметкері

Фактілер

Жасы 18-ге толмай асырау?а алын?ан балалар саны – 1,6 миллион. Б?л 18-ге толма?ан жалпы балалар саныны? 2,5 пайызына те?. Баланы асырау?а ал?ан отбасыларды? 82 пайызы 1 бала, 15 пайызы 2 бала, ал 3 пайызы 3 бала асырайды.

?зге фактілер

Жасы 18-ге толмай асырау?а берілген ?рбір 100 ?ыз бала?а 90 ?л бала тиеді. Осы жас аралы?та?ы к?дімгі балалар статистикасы ?арама-?арсы: ?рбір 100 ?ыз бала?а 106 ?л бала келеді. Отбасы тарапынан асырау?а алын?ан балаларды? (18 жас?а дейінгі) 17%-ы ?зге н?сілді балалар. ?зге н?сілді ?гей балаларды? ?лесі - 11%, ал н?сілі ?зге ту?ан балаларды? ?лесі 7%. Асырау?а алын?ан балаларды? 13%-ы шетелде ту?ан. Ал ту?ан балалар мен ?гей балаларды? 4%-ы ?ана ?зге елде туыпты. Кореяда туып, А?Ш-та асырау?а алын?ан балалар саны (18 жас?а дейінгі) - 48,000. Корея - балаларды шетелге асырау?а е? к?п беретін ел. Асырау?а алын?ан ?рбір 4 баланы? бірі Кореяда ту?ан (24 %). Ал жалпы, шетелде туып, А?Ш-та асырау?а берілген балаларды? жарымына жуы?ы Азиядан келген.

Шамалап жасал

ан болжамдар

Асырау

а берілген балаларды? жасы

Халы?аралы

де?гейде бала беруші елдер - 2008

8

А?Ш-та бала асырап алу тарихы

Жетімдер пойыздары 1854 ж?не 1929 жж аралы?ында 100,000 астам жас?спірім «жетімдер пойыздарына» отыр?ызылып, ауылды? жерлерге ж?нелтілді. Жабы? т?рде бала асырау 1920-1960 жж аралы?ында балаларды жасырын асырау ке? тара?ан Жал?ыз-басты аналар балаларын тастап кететін Халы?аралы? бала асырау 1950 жж Кореядан бала алып келе баста?ан Генри ж?не Берта Холт Жасы есейген балалар ж?не белгілі-бір м??тажы бар балалар 1970 жж Басты за?намалы? негіздер 1980, 1996 жж ?алан?ан Ашы? т?рде бала асырау

Американды

тарды? шетелден асырау?а бала алатындары неліктен?

Бедеулік Гуманитарлы? (бала?а к?мек беру) Ашы? т?рде бала асырауды ?натпау Балалар жасыны? кішірек екені Агенттіктерді? б?л т?сілді ?нататыны

Баланы асырау

а алу процесі,1-?адам

Шешім ?абылдау – идеяны іске асыру Есепке алынатын факторлар Процесті? ?за?ты?ы Шы?ындар Баланы? сипаттамасын жасау Байланыс?а шы?у (телефон, интернет, агенттікті? ?йге келуі, биресми кездесу, ата-аналар топтары)

Агенттікті та

дау – есепке алу?а т?рарлы? факторлар

Балаларды асырау?а беру ісімен ?анша уа?ыт айналысып ж?ргені Бюджеттеріні? ?аншама ?лесі баланы? игілігіне жаратылып ж?ргені Жылды? есепті? н?с?асын алу, соны? ішінде директорды? жала?ы де?гейін біліп алу ?з программалары мен ?ызметтеріні? жетістіктерін ?алай ба?алайтындары Шы?ындар туралы жіті м?лімет жинау

Баланы беруге дейін

йді зерттеу

Асыраушы отбасыны? ?ызы?ушылы?тарын, м?дделерін, арты?шылы?тарын ж?не бас?а да ?асиеттерін аны?тап, жан-жа?ты зерттеп, оларды? бала?а ?ам?орлы? жасау ?абілеттерін ай?ындау. -- Бала асырап алу?а ?міткер отбасы зерттеуден кейін жазыл?ан ?орытынды баяндаманы о?ып, тал?ылап, т?сінбегенін с?рап алу?а ???ылы. ?й зертттеулері тиісті талаптар?а сай болуы ?ажет Азаматты? статус А?Ш-ты? Азаматты? ж?не иммиграциялы? ?ызметтер ж?ніндегі бюросы бекіткен стандарттар Бала беретін елдерді? талаптары ?ылмысты? жазаларды? бол?ан-болма?аны

Баланы асырау

а бергенде ?й зерттеуін ж?ргізу

Зерттеуді жеке контрактор немесе бас?а бір ?йым ж?ргізген болса, агенттік соны ?ада?алап, керекті стандарттар?а сай келуін тексеру тиіс.

Асырау

а беруге дейінгі дайынды?

Асырау?а беруге дайынды? деген не? ?й ж?не отбасын зертттеу, ба?алау ар?ылы а?парат жинау шараларын ?ол?а алу Асыраушы отбасылар?а алда?ы ?згерістер туралы к?бірек айтып, жа?адан семья ??ру т?сінігін жеткізу Дайындауды процесс деп те, н?тиже деп те ?арастыру керек Дайынды? ж?мыстары ойда?ыдай ?кізілмесе, оны? кесірін кейін жою м?мкін емес Асырап алу процесіні? табысты болуы баладан г?рі ата-ана?а к?бірек байланысты, я?ни баланы? отбасы ішіне азаптанбай, же?іл ?ана кіріп кетуіне жасал?ан жа?дайлар?а байланысты болады.

Асырау

а беруге дайындау ?ызметі: тал?ы?а салынатын та?ырыптар

Асырау?а ?міткер ?ке-шешеге келесі та?ырыптар бойынша м?лімет беріледі: Асырап алуды? отбасы?а ?сері; Т?жірибесі о?ды бол?ан асыраушы отбасыларды? ерекшеліктері; Беруші елдердегі жа?дай ж?не балаларды ?ам?оршы органдар?а беруді? ?сері; Баламен тіл табысу, оны дамыту ж?не ата-ана болуды? т?сілдері; Баланы? білім алу кезіндегі ?иыншылы?тары; Арнайы м??тажы бар баланы ба?у; Н?сілі, ?лты, м?дениеті немесе діні бас?а баланы асырау; Баланы? б?рын?ы ортасымен ?немі ?атынаста болуыны? ма?ыздылы?ы ж?не баланы? жа?а орта?а бейімделуіні? ?ажеттілігі; Баланы? ?йреншікті ортадан ?зіліп кету ауыртпалы?ын бірге к?теріп, б?рын?ы ?міріндегі келе?сіз жа?дайларды ?мыту?а к?мектесіп, жеке басыны? дамуына жа?дай жасауды? ма?ыздылы?ы; Бала туа алмай, соны уайымдап ж?рген отбасылар?а к?мектесу. *жекелеген немесе топ т?рінде

17

Келесі

адамдар

?йді зерттеу Ата-ананы дайындау/білім беру

Баланы орналастыру

Баланы ойлап жасалады: ?рбір бала?а ?з семьясын табу Орналастыратын ?йым асырау?а берілетін бала туралы барлы? медициналы?, жеке ж?не ?леуметтік м?лімет жинап, соны асырап алушы семья?а алдында-ала к?рсетуі керек. Агенттік міндетті т?рде б?л м?ліметті? толы? ?лде ?ыс?аша екенін б?ліп к?рсету керек. М?лімет ?ыс?артылып алын?ан болса, онда сол ?ыс?аша шолуды жаса?ан адамны? аты-ж?ні, ж?мыс орны, ?кілеттігі ж?не шолу жасал?ан к?н ??жатталуы тиіс. М?лімет а?ылшын тілінде болма?ан жа?дайда білікті аудармашыны? ?ызметі ?амтамассыз етіледі. Болаша? ата-ана?а шешім ?абылдау?а кем дегенде бір апта уа?ыт берілуі ?ажет. Баланы? м?ддесі ?шін шешім тезірек ?абылдануы керек бол?ан жа?дайда ?ана ата-анадан атал?ан мерзімнен б?рын шешімдерін айтулары с?ралады.

Бала орналастырыл

аннан кейін к?рсетілетін ?ызметтер

Б?л ?ызмет отбасылар?а асырап алу?а ?атысты істерін ая?тау?а к?мектеседі. Бала келгеннен кейін ал?аш?ы 2-3 аптаны? ішінде агенттік ал?аш?ы тексерумен ?йге келеді. Баланы? денсаулы?ына ?атысты ?ажеттіліктері ж?не емделуді? жолдары туралы а?парат берілсе, б?л ата-ананы? алдын-ала жоспар жасап, дайындалуына м?мкіндік береді. Б?л ?ызметтер к?біне ?рбір отбасы?а икемделіп к?рсетіледі.

Бала орналастырыл

аннан кейін к?рсетілетін ?ызметтер

Б?л ?ызметтер баланы? игілігі, жа?а орта?а бейімделуі ж?не т?ра?тылы?ы ма?сатында к?рсетіледі. Асыраушы отбасылар б?л ?ызметтерді тікелей агенттікті? ?зінен немесе соны? жолдамасы бойынша алады: Беруші елдер с?ра?ан жа?дайда баланы орналастыр?аннан кейін оны? халі туралы есеп беру; Дамыту ж?не білім беру ?ызметтері; Психикалы? саулы? са?тау ?ызметтері; Баланы? жа?а ортада?ы бейімделу, ?леуметтік ж?ріс-т?рыс ж?не бас?а да ?абілеттерін дамыту; Отбасы?а, оны? ?рбір м?шесіне ж?не ерлі-зайыптылар?а психологиялы? к?мек к?рсету; Баланы уа?ытша ба?у; Орналастыру процесі ая?тал?ан?а дейін ?зіліп ?алса, баланы жа?адан орналастыру.

Бала асыру

а берілгеннен кейінгі ?станымдар

Асырап алу - ?мір бой?ы процесс. Асырап алын?ан балалар мен ересек адамдар, ж?не асыраушы отбасылар асырау?а алын?ан баланы? н?сілін, ?лтын, м?дени ?дет-??рпын ??рметтеп, оны? жа?а орта?а бейімделуіне к?мектесу керек.

23

Америкада

ы баланы? ?л-ау?атын ?ор?ау ж?йесіні? ?станымдары

?ауіпсіздік Т?ра?тылы? Игілік

А?Ш-та

ы баланы ?леуметтік ?ор?ау ж?йесі ж?не Балалар ???ы?ы конвенциясыны? арасында ??састы? бар

Балалар ???ы?ы Конвенциясы

А б ? ? ж

?ауіпсіздік

Баланы? игілігі

Т?ра?тылы?

Балалар

шін ?ауіпсіздік т?р?ысынан е? жа?ымсыз жер

#1— Институттар, жетімдер ?йлері, топ арасында болып есею #2— Ту?ан отбасылар

Балалар игілігі облысында

ы ?ауіпсіздік м?селесі

Міндетті т?рде есеп беру Отбасыларды тергеуге, сондай-а?, уа?ытша немесе т?ра?ты ?ам?орлы? алу туралы ?тінішті сот?а жіберу ???ы?ы бар Ата-ана ???ы?ын са?тау, калпына келтіру ж?не жою туралы шешімдерге ?атысты сот?а ке?ес беру ?шін барлы? м?ліметті жинау Басты назарда ата-ананы? ???ы?ы емес, баланы? ???ы?ы болуы тиіс

Балаларды асырап алуды

психологиялы? салдары

Асырап алу – б?л ?те к?шті ?рі жа?ымды шара Балаларды? к?бі еш?андай психологиялы? зардаптар?а душар болмайды Асырау?а алын?андарды? шамамен 4%-і аса ?атты эмоционалды? ж?не мінез-??лы? проблемаларына шалды?ады (т?уекел де?гейі жо?ары ?леуметтік топтарда б?л к?рсеткіш 2-3% те?) 30%-?а жуы?ы о?у-?йрену кезінде ?иыншылы? к?реді. Б?л негізінен о?ып-?йрену ?абілетіні? т?мен болуы себепті, не болмаса, о?у?а теріс ?сер тигізетін эмоционалды? ж?не мінез-??лы? проблемалары себепті болады Жынысты? жетілу мерзімі ?за?ыра? созылып, б?л кезе? асырау?а алын?андар ?шін ?згелерге ?ара?анда ?иындау болуы м?мкін Асырап алуды? ?зі проблема емес; проблемалар к?біне балалар асырау?а алын?ан?а дейін, тіпті ту?ан?а дейін ананы? ??рса?ында ж?рген кездегі зиянды, жаман т?жірибені? салдарынан пайда болады

Халы?аралы

асырап алу?а берілетін балаларды? дамуы

Тез икемделе алатын тентектер Жаралы жандар Физикалы? ?иыншылы?ы мол балалар

29

30

31

32

33

Асырап алу н

тижелерін ?орытындылау

Н?тижелерді? б?рі де о?ды болады Асырап алу мысалдарыны? к?бі ?те табысты Клиникалы? ж?не т?рмысты? проблемалар – б?л асыраушы отбасы ?міріні? бір б?лігі

35

Асырап алу туралы м

лімет к?здері

American Adoption Conference http://www.americanadoptioncongress.org/ Child Welfare Information Gateway-Adoption http://www.childwelfare.gov/adoption/ Concerned United Birth Parents http://www.cubirthparents.org/ Ethica: A Voice for Ethical Adoptions http://www.ethicanet.org/itemlist.php?pagestyle=itemlist Evan B. Donaldson Adoption Institute http://www.adoptioninstitute.org/index.php National Adoption Clearinghouse http://www.adoption.org/adopt/national-adoption-clearinghouse.php